Gaz i ropa od dyktatorów to gol samobójczy

85 na 130 dostaw skroplonego gazu (LNG) do Polski w 2021 r. pochodziło z Kataru. Władze trwającego w tym kraju Mundialu nie przestają być krytykowane za naruszanie praw człowieka. Kontrowersje budzi także współpraca z Arabią Saudyjską, która ma zapewniać Orlenowi aż 60 proc. zapotrzebowania na ropę. „Polska musi mieć pełną świadomość, że kupując paliwa kopalne od autorytarnych reżimów nie tylko się od nich uzależnia ale wspiera ich działania. Odejście od gazu i dekarbonizacja Polski to prawdziwy mecz o wszystko”– mówi Diana Maciąga, ekspertka Koalicji Klimatycznej i kampanierka Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

Paliwa kopalne nie tylko napędzają kryzys klimatyczny, ale stoi za nimi długa historia wywoływania wojen i łamania praw człowieka. Krwawy Mundial w Katarze zasilany pieniędzmi z gazu kopalnego to kolejny rozdział tej samej historii, która musi się skończyć dla bezpieczeństwa nas wszystkich. Odejście od gazu i i dekarbonizacja Polski to prawdziwy mecz o wszystko. Od tego, jak szybko będziemy odchodzić od paliw kopalnych na rzecz czystej energii ze źródeł odnawialnych i rozwiązań z zakresu efektywności zależy nasza energetyczna niezależność. To także test naszej odpowiedzialności. Nie musimy finansować autorytarnych reżimów: ani Rosji, ani Arabii Saudyjskiej czy Kataru, gdzie homoseksualność jest nielegalna, gdzie skazuje się ludzi na dekady więzienia za post na twitterze a setki robotników ginie rocznie na budowach. Alternatywy dla wspierania reżimów to: oszczędzanie energii, termomodernizacja budynków, stawianie wiatraków i fotowoltaika. To te rozwiązania dają Polkom i Polakom tanią, zieloną i bezpieczną energię – mówi Diana Maciąga, ekspertka Koalicji Klimatycznej i kampanierka klimatyczna Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

Polska kupuje gaz od Emiratu Kataru znanego z łamania praw człowieka - praw pracowniczych, praw kobiet i osób LGBTQ

Poza własnym wydobyciem gazu ze złóż (w Polsce, Norwegii i Pakistanie) i sprowadzaniem gazu poprzez Baltic Pipe (co zastąpiło dostawy z Rosji), Polska kupuje także gaz skroplony LNG. Główne kierunki importu LNG to Stany Zjednoczone (to głównie gaz łupkowy wydobywany bardzo szkodliwą dla środowiska metodą szczelinowania hydraulicznego, która łączy się z łamaniem praw lokalnych społeczności) oraz Katar.
Umowy z Qatargas zapewniają Polsce dostawy na poziomie 2,9 mld m3 rocznie do 2034 r. Katar to największy producent LNG na świecie. W listopadzie PKN Orlen odebrał 50 dostawę katarskiego paliwa do Świnoujścia chwaląc się zwiększeniem ilości dostaw w stosunku do poprzedniego roku o 70 proc.

Kontrowersje związane ze sprowadzaniem gazu z Kataru:

• Z raportów Amnesty International wynika, że każdego roku na katarskich budowach umierają setki pracowników. Według dziennika The Guardian, od 2010 r., czyli decyzji o zorganizowaniu mundialu w Katarze, w tym kraju zginęło ponad 6,5 tys. ludzi, głównie migrantów. Prawdziwa liczba zgonów jest trudna do oszacowania. Warunki życia i pracy robotników są tragiczne. Okoliczności zgonów nie są przedmiotem żadnych dochodzeń przed katarskim wymiarem sprawiedliwości.
• W Katarze są łamane prawa kobiet oraz osób LGBTQ. Obywatelki Kataru nie mogą swobodnie podróżować, aby mogły pracować czy studiować za granicą potrzebują zezwolenia męskiego opiekuna. Są niedostatecznie chronione przed przemocą seksualną i domową. Ofiary napaści seksualnej są karane więzieniem lub chłostą za seks pozamałżeński. Seks osób tej samej płci jest kryminalizowany (jest zagrożony karą śmierci), więzienie grozi za samo “nakłanianie do popełnienia aktu sodomii lub rozpusty”. Znane są przypadki aresztowania osób LGBTQ przez siły bezpieczeństwa Kataru w miejscach publicznych wyłącznie na podstawie ekspresji płciowej.

Dla Daniela Obajtka intensyfikowanie dostaw gazu z Kataru jest elementem zielonej transformacji. PKN Orlen i inne spółki energetyczne nie przestają promować gazu jako bezpiecznego, paliwa przejściowego. To greenwashing. Gaz to wysokoemisyjne paliwo kopalne a długofalowe, obliczone na dekady korzystanie z niego to napędzanie katastrofy klimatycznej i wspieranie reżimów – mówi Diana Maciąga.

Polska kupuje ropę od Arabii Saudyjskiej, kraju odpowiedzialnego za zbrodnie wojenne w Jemenie

Obecnie połowa importowanej do Polski ropy pochodzi z Rosji, ale od stycznia 2023 r. w wyniku sankcji powinniśmy całkowicie zrezygnować z tego kierunku dostaw. Od początku rosyjskiej agresji na Ukrainie udział rosyjskiej ropy systematycznie maleje. Pozostałe kraje, od których kupujemy ropę to Arabia Saudyjska, Kazachstan i Nigeria.

Arabia Saudyjska to największy na świecie pod względem produkcji dziennej podmiot wydobywczy ropy. Zapewnia ok. 10 proc. globalnego zapotrzebowanie na to paliwo. Kraj ma ogromne wpływy geopolityczne - każde ograniczenie podaży ropy wywołuje wzrost jej cen uderzający w kraje uzależnione od importu, co pokazała choćby niedawna decyzja ograniczenia wydobycia o 2 mln baryłek dziennie. Amerykanie uznali to za gest wsparcia Rosji, Saudyjczycy - za decyzję stricte ekonomiczną.

Pierwszą ropę od Saudi Aramco PKN Orlen kupił w 2015 r. Fuzja Orlenu z Grupą Lotos wiązała się z przekazaniem w ręce Aramco 30 procent akcji Rafinerii Gdańskiej. Obecnie Arabia Saudyjska obiecuje zrealizowanie 60 proc zapotrzebowania PKN Orlen na ropę naftowę.

Dlaczego sprowadzanie ropy z Arabii Saudyjskiej jest kontrowersyjne:

• Skutki toczącej się w Jemenie od 7 lat wojny określane są mianem największej katastrofy humanitarnej na świecie. Reżim saudyjski jest odpowiedzialny za śmierć 24 tys. niewinnych cywilów w wyniku nalotów trwających od 2015 r. oraz za humanitarną katastrofę spowodowaną blokadą morską. 20 spośród 30 milionów obywateli Jemenu uzależnione jest od pomocy humanitarnej.
  Według danych Grupa Granica Jemeńczycy stanowią trzecią pod względem liczebności grupę migrantów na polsko-białoruskiej granicy.
• Amnesty International dokumentuje w Arabii Saudyjskiej łamania prawa do wolności słowa, zrzeszania się i zgromadzeń oraz wysokie kary więzienia wobec aktywistów. W Arabii Saudyjskiej powszechnie stosowana jest kara śmierci. W marcu 2022 r. tylko jednego dnia ścięto 81 osób bez uczciwego procesu (połowa z tych osób pochodziła z mniejszości szyickiej i brała udział w antyrządowych protestach).
• Na zlecenie samego księcia Mohammeda bin Salmana, w 2018 r. brutalnie zamordowano dziennikarza Washington Post, Saudyjczyka Jamala Khashoggiego, który krytykował księcia za aresztowania i tłamszenie wolności słowa.
  Rząd Arabii Saudyjskiej poddawał torturom i uwięzieniu aktywistki praw kobiet: Nouf Abdulaziz, Loujain Al-Hathloul i Eman Al-Nafjan. Salma el-Shebab została skazana na 34 lata więzienia wyłącznie za pokojową działalność - udostępnianie na Twitterze wpisów obrońców praw kobiet.
• Dochodzenie w sprawie Projektu Pegasus ujawniło wyciek 50 000 numerów telefonów potencjalnych celów inwigilacji przez oprogramowanie szpiegowskie Pegasus firmy NSO Group, w tym numerów saudyjskich dziennikarzy, obrońców praw człowieka i krewnych dysydentów.

Polska musi mieć pełną świadomość tego, jakie są konsekwencje trwania przy paliwach kopalnych. Świat dąży do radykalnego zmniejszenia emisji i zużycia paliw kopalny w tej dekadzie oraz uzyskania zerowych emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r. Przyszłość energetyki, ciepłownictwa i transportu leży w elektryfikacji i paliwach alternatywnych, takich jak lokalnie produkowany biometan. Im większy nacisk położymy na prawdziwie zieloną, oddolną transformację energetyczną i inwestowanie w efektywność i OZE, tym mniej paliw kopalnych będziemy potrzebować. Od tego zależy nasze bezpieczeństwo i przyszłość – mówi Diana Maciąga.

Kontakt:
Diana Maciąga, tel. 502 646 890, e-mail: [email protected]
Katarzyna Wiekiera, tel. 665 251 785, e-mail: [email protected]